THẤY MÌNH LÀ TRĂNG

Chúng ta thường đặt câu hỏi là làm thế nào để cho sự thực tập của mình
có nhiều hiệu quả hơn, mang lại lợi ích cho mình và người chung quanh
nhiều hơn? Câu hỏi ấy tuy cần thiết, nhưng tôi thấy tự nó chưa được chính
xác lắm. Tôi nghĩ ta nên hỏi là làm thế nào để cho sự tu tập của mình được
chân thật hơn.
Chân Thật Và Đơn Giản
Chuyện kể, thời Phật còn tại thế có một bà lão nghèo khổ ăn xin độ nhật.
Một hôm, vua A Xà Thế có cho tổ chức một lễ hội cúng dường đức Phật tại
tịnh xá Kỳ Viên. Bà lão nghĩ rằng, “Một đời mình đói khổ, lại già nua, sắp
hết tuổi trời, nếu lễ hội này không gặp Phật cúng dường thì không bao giờ
được gặp ngài”. Nghĩ vậy, bà lão vừa lần hồi xin ăn dọc đường, vừa đi đến
gần Kỳ Viên tịnh xá.
Khi đến gần Kỳ Viên, bà lão thấy một cảnh tượng huy hoàng, tráng lệ
chưa từng thấy, ngựa xe chen chúc, nhộn nhịp trên những con đường dẫn
về tịnh xá. Những ngọn đèn sơn son thếp vàng rực rỡ của hạng vua quan
đại thần, bên cạnh những ngọn đèn nhỏ hơn của hàng thứ dân, đủ mọi màu
sắc sáng choang treo hai bên đường.
Bà lão biết mình chỉ có khả năng cúng dường Phật một ngọn đèn nhỏ mà
thôi. Bà dốc hết cả gia tài chỉ được hai xu, để mua cây đèn nhỏ và chút dầu
thắp. Bà lão treo chiếc đèn nhỏ bé leo lét của mình lên một cành cây và hướng
về tịnh xá Ba ngày đêm trôi qua, những tràng hoa héo rủ, những ngọn đèn
khác lần lượt cạn dầu rồi tắt ngúm. Chỉ riêng ngọn đèn nhỏ của bà lão nghèo
ăn xin vẫn còn tiếp tục cháy sáng mãi…
Trên con đường tu học thật ra ta đâu cần dâng tặng cho cuộc đời một điều
gì lớn lao lắm. Lý thuyết tuy mênh mông nhưng con đường thực hành rất
đơn giản: tập tha thứ, bớt dính mắc, sống tự nhiên, biết thương yêu… Chỉ
cần giữ cho ngọn đèn dầu nhỏ của ta được trong và sáng mãi trong tâm, là
ta cũng đã dâng tặng hạnh phúc cho cuộc đời này rất nhiều rồi. Dẫu biết
rằng, những gì chân thật và đơn giản lại là những điều khó làm nhất.
Chiếc Áo Choàng Thanh Tịnh
Nhờ sự chân thật và đơn giản mà con đường tu học của ta cũng rất là cụ
thể. Nó phải giúp ta thấy ra những khó khăn của mình.
Bạn biết không, mỗi khi ta cảm thấy bất an hoặc lo âu, nó sẽ phát sinh lên
một sự căng thẳng trong thân. Và thường thì ta phản ứng bằng hai cách: một
là dồn nén nó lại bên trong, hai là bộc lộ nó ra bên ngoài qua lời nói và hành
động của mình. Nhưng đức Phật có dạy cho ta một phương cách thứ ba,
thiện xảo hơn, là ý thức và cảm nhận nó một cách trọn vẹn để chuyển hóa
sự căng thẳng ấy.
Chúng ta có thể mang ý thức tỉnh giác, không mong cầu, để ôm ấp một
khó khăn, hay nỗi đau nào đó, đang có mặt trong cơ thể. Có ý thức trọn vẹn
về những gì đang có mặt trong thân, buông thư và tự nhiên, có thể làm phát
khởi lên trong ta một cảm giác khinh an và toàn vẹn. Và ta có thể mang cảm
giác thanh tịnh ấy ôm ấp lấy toàn thân của mình.
Trong kinh, Phật có cho một ví dụ rất hay. Ngài nói cũng giống như khi
ta khoác lên thân mình một tấm áo choàng, không nơi nào trên cơ thể mà
không được chiếc áo ấy bao phủ. “Lại nữa, này các Thầy, hãy lấy tâm thanh
tịnh và ý thức về sự thanh tịnh ấy của mình mà bao trùm cả thân thể mình,
làm cho toàn thân thể mình không có chỗ nào mà không được bao trùm bởi
tâm thanh tịnh ấy, cũng như một người kia choàng lên một cái áo dài tới bảy
hoặc tám sải, từ đầu tới chân, không nơi nào mà thân thể không được chiếc
áo ấy bao phủ.”
Và khi thân ta được khinh an, nhẹ nhàng thì tâm ta cũng sẽ được thư thái,
an vui.
Thấy Mình Là Trăng
Tôi nghe kể rằng, nơi nào có bước chân của một người tỉnh thức thì nơi
ấy suối sẽ được trong hơn và cây lá cũng xanh tươi hơn. Như vậy thì chỉ sự
có mặt của một người có hạnh phúc thôi, cũng đã giúp ích cho sự sống chung
quanh rất nhiều rồi. Thiền sư Lâm tế có nói về địa hành thần thông, ngài nói
bước đi trên mặt đất là một phép lạ. Người ta thường nói phép lạ là đi trên
nước, đi trên mây, còn Ngài nói phép lạ là đi trên mặt đất.
Nhà văn Natalie Goldberg kể, có lần trong một lớp dạy về viết văn tại San
Francisco, bà mời mọi người cùng đi thiền hành ngoài phố. Hôm ấy nhóm
của bà đi ngang qua một công viên, nơi ấy đang có một cuộc diễn hành rất
đông người ở phía bên kia đường. Họ mặc những y phục sặc sở, vui hát,
nhảy múa trên những chiếc xe kiệu rước đầy màu sắc. Nhóm của bà thong
thả đi với nhau trong im lặng, băng ngang qua công viên.
Bỗng nhiên mọi người trong cuộc diễn hành ở bên kia đều dừng lại, luôn
cả những người đang đứng xem, và tất cả đều nhìn sang nhóm của bà.
Những bước chân chậm rãi và thinh lặng có thể làm ngưng lại cả một cuộc
diễn hành náo nhiệt.
Sự tu học không mang ta đi vào một thế giới mênh mông, xa xôi nào đó,
mà nó giúp ta thật sự có mặt với sự sống, ý thức và tiếp xúc được với những
gì đang xảy ra. Giải thoát chỉ có thể có mặt trong giờ phút hiện tại, và nó
biểu hiện ngay trong sự có mặt của ta.
Trên con đường tu học, tôi nghĩ chúng ta đâu cần thiết phải tìm hiểu hết
những giáo lý cao xa, hoặc làm một việc gì lớn lao. Trở về trọn vẹn với một
cảm giác, ý thức một bước chân tự nhiên, mỉm một nụ cười buông thư… cũng
có thể là những phép lạ giữa một cuộc sống căng thẳng, lo âu và quá bận
rộn.
Tôi nghĩ con đường tu học cũng chỉ bắt đầu bằng những bước nhỏ này,
đơn giản và chân thật, khi ta bước ra khỏi chiếc gối ngồi thiền của mình.
Hôm qua mộng thấy tụng kinh
Tỉnh ra mới biết chính mình là trăng. (Sư Giới Đức)
Minh Tánh Nguyễn Duy Nhiên